Met een arrest nr. 260.465 van 29 juli 2024 beveelt de Raad van State de schorsing van de tenuitvoerlegging bij uiterst dringende noodzakelijkheid van dit besluit van de gemeenteraad van de gemeente Holsbeek van 2 juli 2024 tot goedkeuring van het aanvullend politiereglement - gemeentelijk (GAS-)reglement - beperking van het aantal bijenkasten.

Feiten en context

●        De voorbije jaren zijn er meer meldingen van inwoners bij de gemeentediensten in verband met overlast door hoge concentraties aan bijen in de omgeving. Inwoners kunnen de was niet meer buiten ophangen, eten op terras wordt onmogelijk, auto's worden bevuild, zwembaden kunnen niet meer gebruikt worden. Deze meldingen keren regelmatig terug op plaatsen waar in de omgeving een hoog aantal bijenkasten geconcentreerd staat.

●        Een bijenkast staat in regel met de wet wanneer deze op 20 meter van de deur van de woning staat (Veldwetboek 88 en wet van 13 juni 2011).

●        De wetgever stelt geen grenzen aan het aantal kasten dat men mag opstellen in tuin of bijenstand. Verschillende studies en ook raadgevingen van de Vlaamse Imkersbond die spreken van niet meer  dan 10 tot 15 kasten per locatie.

●        Vlaams Actieplan voor Wilde Bestuivers 2022-2030

○        21 gebieden aangewezen als wildebestuiversreservaten o.a. Beninksberg

○        de Beniksberg is gelegen nabij een perceel waarop een hoog aantal bijenkasten staan.

●        22 mei 2024 - Het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) benadrukt op wereldbijendag dat de bijen in gevaar zijn. Bijna één derde van de bijen  overleefde vorig jaar niet. De voornaamste doodsoorzaken zijn een parasiet en een bacterie.

●        Natuurpunt brengt de bescherming van de wilde bij op de agenda van de milieuadviesraad.

●        Er is in het algemeen een groeiende aandacht voor het economische en ecologische belang van bijen in het kader van de biodiversiteit.  

Juridische gronden

●        Wet betreffende de gemeentelijke administratieve sancties en wijzigingen van 24 juni 2013.

○        Art. 2. § 1. De gemeenteraad kan straffen of administratieve sancties bepalen voor de inbreuken op zijn reglementen of verordeningen, tenzij voor dezelfde inbreuken door of krachtens een wet, een decreet of een ordonnantie, straffen of administratieve sancties worden bepaald.

●        Gemeentewet van 24/06/1988

○        Artikel 119. De gemeenteraad maakt de gemeentelijke reglementen van inwendig bestuur en de gemeentelijke politieverordeningen

○        Artikel 135. De gemeenten hebben ook tot taak het voorzien, ten behoeve van de inwoners, in een goede politie, met name over de zindelijkheid, de gezondheid, de veiligheid en de rust op openbare wegen en plaatsen en in openbare gebouwen.

■        5° het nemen van passende maatregelen om rampen en plagen, zoals brand, epidemieën en epizoötieën te voorkomen en het verstrekken van de nodige hulp om ze te doen ophouden;

■        6° het verhelpen van hinderlijke voorvallen waartoe rondzwervende kwaadaardige of woeste dieren aanleiding kunnen geven.

■        7° het nemen van de nodige maatregelen, inclusief politieverordeningen, voor het tegengaan van alle vormen van openbare overlast.

●        Decreet lokaal bestuur van 22 december 2017

○        art. 2 “De gemeenten zijn overeenkomstig artikel 41 van de Grondwet bevoegd voor de aangelegenheden van gemeentelijk belang. Voor de verwezenlijking daarvan kunnen ze alle initiatieven nemen. Ze beogen om bij te dragen aan de duurzame ontwikkeling van het gemeentelijk gebied.”

●        M.B. 24 oktober 2005 Belgische bedrijven, vestigingseenheden en hun exploitanten moeten geïdentificeerd en hun coördinaten moeten geregistreerd zijn door het Agentschap.

●        K.B. van 16 januari 2006 tot vaststelling van de nadere regels van de erkenningen, toelatingen en voorafgaande registraties afgeleverd door het FAVV.

○        Sinds 15 maart 2006 moeten bijenhouders zich bij het FAVV laten registreren. Die verplichting geldt voor alle bijenhouders en staat los van het produceren van honing en de eventuele betaling van een heffing.

○        Elke bijenkast, die zich niet bevindt op het terrein waarop de verantwoordelijke imker woonachtig is, moet permanent identificeerbaar zijn.

Adviezen

●        Milieuadviesraden van 8 mei 2023 en 26 maart 2024

○        Schetsen van wetgevend kader, de problematiek inzake concurrentie wilde bij en honingbij en het fourageergedrag met mogelijke gevolgen naar de bewoning.

○        Vraag om in overleg te gaan met de imkers.

○        Inzetten op sensibilisatie dat er vele soorten bijen zijn.

●        Participatiemoment met enkele imkers en inwoners die overlast ervaren op 7 mei 2024

○        Oproep via het infoblad en gemeentelijke digitale nieuwsbrief tot participatie.

○        Omwonenden van de percelen waarop de vele bijenkasten staan waren aanwezig en toonden de overlast die ze dagelijks ondervinden vanaf het moment dat de bijen uitvliegen aan de hand van foto's.

●        Participatiemoment met de lokale imkers op 6 juni 2024

○        Alle 16 gekende Holsbeekse imkers werden persoonlijk aangeschreven om deel te nemen.

○        Het ontwerp van het reglement wordt positief onthaald.

○        De imkers zijn vragende partij naar een gezonde spreiding van de bijenkasten.

●        Advies van INBO 

○        Om concurrentie tussen honingbijen en wilde bijen en andere inheemse bestuivers te beperken is het belangrijk het aantal honingbijenkasten binnen een bepaalde oppervlakte te beperken tot maximaal 10 kasten in een cirkel met een straal van 1 km, en een bufferzone van minimaal 1 km waarbinnen geen bijenkasten geplaatst mogen worden rondom belangrijke bestuivergebieden.

●        Advies Natuurpunt 

○        Extreem zeldzame soorten zoals Composietwespbij, Grote stomptandwespbij, Doornkaakzandbij, Eikenzandbij komen nog voor in Holsbeek.

○        Hier worden idealiter geen honingbijenkasten in of net naast (min afstand 500-1000 m) geplaatst.

●        Wetenschappelijke studies ( o.a. EIS Kenniscentrum Insecten)

○        Rekening houden met afstanden tot belangrijke gebieden voor wilde bijen, Europees gemiddelde is 3.1kast /km².

○        Bijenvolken worden beter niet in natuurgebieden geplaatst.

○        Bij te hoge dichtheden kan ook concurrentie optreden binnen de eigen soort.

○        Overdracht ziektes en parasieten.

●        Vlaams Bijeninstituut

○        Het is niet aan te raden om zelfs in omgevingen met veel groen meer dan 10 kasten te plaatsen.

○        Een honingbij heeft een grotere actieradius dan de wilde soorten. Een teveel aan honingbijen in een bepaald gebied verhoogt de druk voor heel wat solitaire bijensoorten.

●        Koninklijke Vlaamse Imkersbond

○        In dicht bewoonde gebieden kunnen bijen overlast geven in de vorm van bevuiling (reiningsvlucht) en steekgevaar.

○        Het plaatsen van meer dan 10 à 15 bijenvolken op een enkele bijenstand moet worden vermeden.

●        FAVV 

○        In de databank van het FAVV zijn 16 imkers geregistreerd zijn voor de gemeente Holsbeek.

Argumentatie

●        De wetgeving op de Gemeentelijke administratieve sancties (GAS) geeft steden en gemeenten de bevoegdheid om op te treden bij openbare overlast

○        buurtbewoners melden aanzienlijke overlast van grote concentraties bijen in de buurt

○        de gemeenteraad kan een politiereglement opmaken om vormen van overlast die een overtreding inhouden van een gemeentelijk reglement administratief te bestraffen, met een GAS-boete, dus buiten het strafrecht om.

●        Het is mogelijk dat door een hoge concentratie aan bijen op een beperkte locatie, deze agressiever kunnen worden uit zelfverdediging of om hun nest te beschermen. Een beperking van het aantal kasten verkleint het risico op overlast voor omwonenden.

●        Weinig voedsel betekent sterke onderlinge concurrentie, zwakkere dieren en waardeplanten die regelmatig door anderen dieren bezocht worden met mogelijk verspreiding van ziektes tussen honingbijen en wilde bijen.

●        Zorgplicht - Een gemeente is er verantwoordelijk voor een veilige en gezonde leefomgeving en een goede omgevingskwaliteit voor zijn inwoners alsook voor het vermijden van openbare overlast.

●        Duurzame ontwikkeling van het gebied : de gemeente draagt mee zorg voor het behoud van de wilde insecten. Een algemene beperking draagt alzo ook bij hieraan. Verder zet de gemeente in op :

○        sensibilisatie tot gezonde spreiding  van de bijenkasten met voldoende afstand van de natuurgebieden.

○        sensibilisatie om tuinen en landerijen groener en biodiverser te maken met meer waardeplanten voor bijen.

○        sensibilisatie om het pesticidengebruik te beperken zodat er minder sterfte is van de bijen.

Bijlagen

●        gemeentereglement_bijen_110624

BESLUIT

Eenparig

Artikel 1.

De gemeenteraad keurt het aanvullend politiereglement 'gemeentelijk GAS-reglement - beperking op het aantal bijenkasten', als bijlage bij dit besluit, goed.

Art. 2.

Het politiereglement wordt overgemaakt aan de toezichthoudende overheid.

Art. 3.

Het reglement treedt in werking op 15 juli 2024.

Art. 4.

Overgangsbepalingen worden voorzien om imkers de tijd te geven zich te registreren en een spreiding te zoeken indien ze meerdere bijenkasten hebben.

Dit besluit wordt gecommuniceerd op volgende wijze:

●        Gemeentelijke website

●        Digitale nieuwsbrief